Có một điều tôi dám chắc, là ít ai hiểu rõ TPP một cách tường tận, kể cả người viết bài này. Những gì tôi viết dưới đây, chỉ là một trong những khía cạnh rất nhỏ về TPP, nhất là về thuốc men, lãnh vực mà tôi hiểu biết một chút hơn người thường. TPP là tên viết tắt của Trans-Pacifique Partnership, tên tiếng Pháp là Traité de libre échange transpacifique ...
Có một điều tôi dám chắc, là ít ai hiểu rõ TPP một cách tường tận, kể cả người viết bài này. Những gì tôi viết dưới đây, chỉ là một trong những khía cạnh rất nhỏ về TPP, nhất là về thuốc men, lãnh vực mà tôi hiểu biết một chút hơn người thường.
TPP là tên viết tắt của Trans-Pacifique Partnership, tên tiếng Pháp là Traité de libre échange transpacifique hay hiệp ước về Thương Mại xuyên Thái Bình Dương. Đây là một Hiệp Ước ký kết giữa Mỹ và 11 quốc gia khác là Canada, Mexique, Chili, Pérou, Nhựt, Mã Lai, Việt Nam, Singapour, Brunei, Úc, Tân Tây Lan.
Hiệp Ước này được ký kết ngày 5 tháng 10 tại Atlanta, Mỹ. Tuy nhiên mỗi quốc gia thành viên phải chờ quốc hội của nước mình thông qua thì hiệp ước mới có hiệu lưc. Về phía Mỹ, thì Obama muốn việc này càng kết thúc sớm càng tốt, vì ông ta không muốn TPP trở thành một đề tài tranh cử trong kỳ bầu Tổng Thống sắp tới nên mỗi một công dân Hoa Kỳ phải tìm hiểu về hiệp ước này và ngăn chặn ngay trước khi QH Hoa Kỳ thông qua, nếu họ nghĩ là đời sống, việc làm của họ bị xáo trộn do hậu quả của TPP.
12 nước ký kết TPP có liên quan đến việc thương mại của 20% hay 1/5 kinh tế toàn Thế Giới. Người ta ai cũng nghĩ đây là một hiệp ước về Thương Mại, «Tự Do-Thương Mại», nhưng thực ra trong 29 chương của TPP, chỉ có 5 chương liên quan trực tiếp tới việc buôn bán.
OBAMA nói là TPP sẽ làm tăng việc xuất cảng của Hoa Kỳ.Chính phủ của OBAMA có nguyên một trang web lấy tên USTR (U.S trade representative’s) để quảng cáo cho lợi ích của TPP. Theo USTR thì TPP điều hòa mọi việc, từ cạnh tranh, hiệp tác, xây dựng, dịch vụ phi biên giới, thương mại trên mạng, bảo vệ tác quyền trí tuệ, lao động, pháp lý, kỹ thuật, môi trường…..v…v hầm bà lằng đủ thứ cho 12 nước ký kết.
Những người trần mắt thịt như chúng ta thì không có khả năng đi vào chi tiết, bởi thế cho nên tốt hơn là mình tự đặt cho mình một câu hỏi là TPP lợi cho ai và hại cho ai.
Tôi tìm được một câu trả lời ngắn gọn, xin viết ra đây hầu bạn đọc. Đó là câu nói của ông Paul Kruman. Ông này nói : les plus importantes bénéficiaires seront les grandes compagnies pharmaceutiques et celles qui voudront poursuivre les gouvernements.
Chúng ta hãy phân tách câu nàu :
1) Les grandes compagnies pharmaceutiques : Các hãng sản xuất thuốc lớn trên thế giới ( khỏi cần kể thì ai cũng biết các hãng thuốc này). Trước đây, khi một hãng thuốc tung một món thuốc mới ra thị trường, thì họ độc quyền trong 5 năm. Năm năm sau, người ta có quyền làm thuốc nhái (génériques) rẻ chỉ bằng nửa hay bằng 1/3 giá thuốc nguyên thủy. Nay các hãng thuốc đòi tăng lên 12 năm. TPP cắt trái táo ra làm đôi, cho phép tăng lên 8 năm độc quyền. Điều đó có nghĩa là giá thuốc sẽ tăng, và các hãng thuốc sẽ có nhiều lợi nhuận hơn, nhất là khi cả tỷ người cần dùng thuốc.
2) Các Công Ty có quyền truy tố các chính phủ.
USTR, cơ quan đã nói ở trên, trong bản báo cáo hàng năm, phàn nàn rằng các hàng rào biên giới về thương mại của nhiều nước làm cản trở sự buôn bán của các công ty . Ta cần tìm hiểu các hàng rào này là gì ?? Sau đây là các thí dụ :
- Argentine đòi hỏi thịt heo Mỹ phải được đông lạnh và phải thử giun, sán
- Guatemala thực hành việc hun khói các thực phẩm nhập cảng tại Hoa Kỳ khiến các công ty tốn thêm nhiều tiền
- Hong Kong cấm nhập sữa mẫu hóa (lait maternisé) cho trẻ em ít hơn 3 tuổi. USTR phản đối là việc cấm đoán này vượt quá các tiêu chuẩn quốc tế.
- Đối với các GMO (genetically modified organism), nghĩa là các thực phẩm đã được biến đổi về di truyền thì Đại Hàn và Kowait đã làm khó các công ty thực phẩm Mỹ. Nay TPP cho phép các công ty truy tố các Chính Phủ nếu bị xử ép.
Trước kia, các Chính Phủ có quyền, vì một lý do nào đó, ngăn cấm việc buôn bán, thí dụ như Hoa Kỳ cấm các công ty thuốc Canada bán thuốc sang Mỹ, nay TPP bảo vệ quyền củacác Công Ty chống lại quyền của các chính phủ các nước liên hệ.
Nghĩa là Tự Do Thương Mại. Các Công Ty Thương Mại cũng có ngang quyền lực so với các Chính Phủ, và nếu họ có các luật sư tốt, thì lợi thế nghiêng về phía họ.
Nếu TPP được thông qua, thì người bệnh nhân sẽ phải trả tiền thuốc đắt giá trong tương lai vì các Đại Công Ty sẵn sàng bỏ ra 1.5 tỳ đô la để bảo vệ giá của một sản phẩm mới, thuốc trị bệnh Alzheimer chả hạn, giá thành 10 đồng, họ bán 1000, thì sao ?? Có tiền là có quyền lực, và tiền, các Đại Công Ty về dược phẩm không thiếu bao giờ !!!
TPP hay Tư Do Mậu Dịch, không thể là buôn bán luông tuồng, không kỷ luật . Xin phân biệt Free Trade và Trade freely.
Thực ra, TPP chỉ là một thì dụ về sự tranh dành cán cân quyền lực, đặc biệt chống lại China về kinh tế. Chúng ta chỉ hiểu sơ sơ như vậy mà thôi. TPP cần được nghiên cứu nhiều hơn, trước khi đi tới một kết luận, tuy nhiên thấy Việt Nam, một nước tư nhận là đệ tử trung kiên của Mác-Lê, hớn hở vì được ký TPP, thấy cũng kỳ kỳ.
Trần Mộng Lâm.